Retro Myszków

Dzielnice Myszkowa, jak Mijaczów i Ciszówka, leżące po lewej stronie rzeki Warty, należały od roku 1442 do Księstwa Siewierskiego, które było częścią historycznej i geograficznej krainy Śląskiej, pogranicznej z Ziemią Krakowską. Chociaż oddalone od Krakowa zaledwie 60-100 km, było już jednak peryferiami płd.- zach. części ówczesnej Rzeczpospolitej. Po III rozbiorze Polski jego ziemie weszły w skład zaboru pruskiego, a po kongresie wiedeńskim znalazły się w Księstwie Warszawskim, później w zaborze rosyjskim. W okresie międzywojennym należały do województwa kieleckiego, a podczas II wojny światowej były wcielone do Rzeszy Niemieckiej. W latach 1945 – 1975 stanowiły część województwa katowickiego.

Księstwo Siewierskie zajmowało niewielki obszar, porównywalny z powierzchnią kilku (5-8) przeciętnych gmin. Jednak tylko niektóre odcinki dawnych granic są zaledwie granicami gmin i wsi a w XIX i XX wieku, po obu stronach dawnych granic Księstwa Siewierskiego wyrosły nowe układy osadnicze, jak np.: Sosnowiec, Czeladź, Będzin, Ząbkowice, Myszków. Po dawnych granicach księstwa nie zachował się żaden materialny ślad. Przeważnie też przestały one już funkcjonować nawet w świadomości ludzkiej.

Stoczona pod Siewierzem 26 lutego 1289 roku bitwa koalicji książąt była znamiennym dowodem stałego wzrostu znaczenia politycznego pogranicza Śląsko - Małopolskiego i odbiła się w Polsce szerokim echem. Oto z jednej strony do bitwy przystąpili książęta: Bolesław II Płocki, Kazimierz Tęczycki i Władysław Łokietek, a z drugiej zaś koalicja książąt śląskich w osobach: Henryka Głogowskiego, Bolka Opolskiego oraz Przemysława Ścinawskiego. Ci ostatni stawali także do walki w sprawie Henryka IV Probusa, niewątpliwie dominującego podówczas księcia piastowskiego na Śląsku. Dotkliwa klęska Ślązaków nie spowodowała zarzucenia przez Henryka IV planów opanowania Krakowa. Trzykrotnie podejmował on jeszcze zbrojne wyprawy do Małopolski, w odwecie zaś Władysław Łokietek i wspierający go Książę Lew Halicki uderzyli na Śląsk. Szlaki owych wypraw wojennych najprawdopodobniej prowadziły przez terytorium siewierskie, pozostając wówczas już od ośmiu lat we władaniu księcia bytomskiego Kazimierza. Wobec rozlicznych zagrożeń księstwa dynasta ten usiłował bronić integralności swojego terytorium, szukając protekcji u króla Czech – Wacława II.

W wielce skomplikowanych okolicznościach politycznych, Kazimierz II bytomski złożył 9 stycznia 1289 roku, w Pradze hołd lenny, oddając tym samym terytorium swojego księstwa, a także posiadłość w okolicach Siewierza, pod zwierzchnią władzę Wacława Czeskiego.

W czasie rozbiorów od 1793 roku cała ziemia myszkowska znalazła się pod zaborem pruskim. W wyniku zwycięskiej wojny Napoleona z Prusami w roku 1806 Myszków został zajęty przez wojska generała Dąbrowskiego i znalazł się tym samym w granicach nowo utworzonego Księstwa Warszawskiego. Stanowiło ono część departamentu kaliskiego. W tym okresie Myszków podlegał jurysdykcji prawu biskupiemu. W dziedzinie spraw politycznych, jak i w ustroju Siewierza, nastąpiła na przełomie wieku XV i XVI kardynalna zmiana. Księstwo Siewierskie różniło się pod rządami biskupów swoim pierwiastkowym ustrojem od ustroju Polski, a zbliżało się do ustroju zachodnioeuropejskiego, wspólnego mu z resztą Księstw Śląskich. Dowodzi tego akt sprzedaży z roku 1442, który wymienia wszystkie rodzaje własności książęcej, jakie z tą chwilą miały przejść pod władzę biskupa. W sposobie władania nimi rozróżnił stopnie i odcienie, znane tylko stosunkom zachodnim. Na Siewierzu istniały z jednej strony terytoria dziedziczne, szlacheckie palladia, z drugiej strony terytoria własne księcia, szlacheckie bądź nieszlacheckie servita, których użytkownicy świadczyli księciu służbę orszaku i prawdopodobnie nieszlacheckie nomagia, których użytkownicy składali księciu świadczenia służbowe i osobiste. W świat feudalny, nieznany Polsce, wprowadzały: siewierski feudalis, lenna większe lennicy (feudatoris), wasale (wassallis) i lenna mniejsze (vasallaris).

W związku z rozdrobnieniem własności wzrosła liczba siedzib szlacheckich w poszczególnych wsiach, co zmieniło ich strukturę. Z tych właśnie gospodarstw szlacheckich rozwinęły się później folwarki. Nieocenionym źródłem dla tego okresu jest "Liber Beneficiorum" Jana Długosza, ukazująca stan osadnictwa w latach 1470-1480. Na tej podstawie stwierdzamy istnienie kilku nieznanych jeszcze osad, np. Sarnów, Targoszyc, Małobądź, Wojsławice i Myszków. W roku 1790 uchwałą sejmową Księstwo Siewierskie zostało włączone do Rzeczypospolitej i tym samym Myszków został wsią królewską.

Tekst źródłowy: "Zabytki oraz ciekawostki Myszkowa i okolicy", U.I. Górski